آنچه در مورد سکته مغزی باید بدانید. ساقه مغز عملکردهای ضروری بدن مانند تنفس، بلع و تعادل را کنترل می کند. انسداد یا خونریزی در ساقه مغز می تواند باعث سکته مغزی شود که می تواند بر این نقش های حیاتی تأثیر بگذارد.
در این مقاله نگاهی دقیق به سکته مغزی از جمله علائم، تشخیص، بهبودی و چشم انداز می اندازیم.
سکته مغزی چیست؟
ساقه مغز تنفس، حرکات چشم، حرکات صورت، ضربان قلب و فشار خون را کنترل می کند.
بر اساس اطلاعات سازمان جهانی بهداشت (WHO)، سکته مغزی “دومین علت مرگ و میر و سومین علت اصلی ناتوانی” در سراسر جهان است.
سکته مغزی زمانی اتفاق میافتد که خون رسانی به بخشی از مغز به دلیل انسداد شریان یا نشت رگ خونی قطع میشود.
ساقه مغز در قاعده مغز قرار دارد و مسئول دریافت و انتقال اطلاعات در سراسر بدن است.
ساقه مغز عملکردهای ضروری بدن را کنترل می کند، مانند:
نفس کشیدن
قورت دادن
حرکت چشم
حرکت و احساس صورت
شنیدن
ضربان قلب
فشار خون
سکته مغزی می تواند بر عملکردهای اساسی بدن فرد تأثیر بگذارد و ممکن است منجر به عوارض طولانی مدت شود.
انواع سکته مغزی
دو نوع اصلی سکته مغزی وجود دارد که هر دو می توانند بر ساقه مغز تأثیر بگذارند:
سکته مغزی ایسکمیک
زمانی اتفاق می افتد که لخته های خون در شریان های باریک سر یا گردن ایجاد می شوند و خون رسانی به ناحیه ای از مغز را قطع می کنند.
سکته های مغزی ایسکمیک شایع ترین نوع هستند که ۸۷ درصد همه سکته ها را تشکیل می دهند. حدود ۱۰ درصد همه سکته های ایسکمیک بر ساقه مغز تأثیر می گذارد.
حمله ایسکمیک گذرا (TIA) که سکته مغزی کوتاه یا سکته مغزی هشدار دهنده نیز نامیده می شود، زمانی رخ می دهد که خون رسانی به مغز برای مدت کوتاهی قطع شود. TIA علائم خفیف تری نسبت به سکته های ایسکمیک کامل ایجاد می کند و بیشتر علائم در عرض یک ساعت از بین می روند.
سکته هموراژیک
زمانی رخ می دهد که یک رگ خونی ضعیف نشت کند یا باز شود و تورم و فشار ایجاد کند. این فشار به بافت ها و سلول های مغز آسیب می رساند.
سکته های هموراژیک کمتر از سایر انواع سکته مغزی شایع هستند، اما ۴۰ درصد از مرگ و میر ناشی از سکته مغزی را تشکیل می دهند.
علائم سکته مغزی
سرگیجه و از دست دادن تعادل از علائم شایع سکته مغزی است.
از آنجا که ساقه مغز انواع مختلفی از عملکردهای حرکتی را کنترل می کند، سکته مغزی در این ناحیه از مغز طیف متنوعی از علائم را ایجاد می کند.
سکته مغزی می تواند عملکردهای حیاتی بدن را مختل کند، مانند:
نفس کشیدن
قورت دادن
ضربان قلب
ساقه مغز سیگنال های مختلفی را از مغز دریافت می کند و به قسمت های مختلف بدن می فرستد. سکتههای ساقه مغز این سیگنالها را مختل میکنند، به همین دلیل است که افراد علائم فیزیکی، از جمله بیحسی یا ضعف در صورت، بازوها یا پاها را تجربه میکنند.
سایر علائم رایج سکته مغزی عبارتند از:
سرگیجه
از دست دادن تعادل
سرگیجه
تاری یا دوبینی
مشکلات در گفتار یا بلع
سردرد
گیجی
تشخیص سکته مغزی
اگر فردی علائم سکته مغزی را تجربه کند، پزشک از آزمایش های تصویربرداری مانند سی تی اسکن و اسکن MRI برای تعیین ایسکمیک یا هموراژیک بودن سکته استفاده می کند.
پزشکان همچنین ممکن است روشهای دیگری مانند آزمایش خون، اکوکاردیوگرام، سونوگرافی کاروتید و آنژیوگرافی مغز را تجویز کنند.
عوارض
از آنجایی که ساقه مغز مسئول چندین عملکرد حیاتی بدن است، سکته مغزی در این ناحیه از مغز می تواند اثرات مخربی بر مهارت ها و فرآیندهای حرکتی ضروری مانند حرکت چشم، گفتار و استدلال فضایی داشته باشد.
یک نوع نادر اما شدید سکته مغزی می تواند منجر به ایجاد سندرم قفل شده در فرد شود که باعث فلج تمام بدن می شود – به جز ماهیچه هایی که حرکت چشم را کنترل می کنند.
درمان
سکته مغزی یک اورژانس پزشکی است. برای نجات جان افراد و کاهش خطر عوارض پایدار نیاز به درمان فوری دارد.
درمان بستگی به نوع، محل و شدت سکته دارد:
سکته مغزی ایسکمیک
درمان سکته مغزی ایسکمیک شامل بازگرداندن جریان خون با از بین بردن لخته است. روش ها شامل موارد زیر است:
داروهای لخته ساز مانند فعال کننده پلاسمینوژن بافتی (t-PA) که به حل شدن لخته و بازگرداندن جریان خون به ناحیه آسیب دیده کمک می کند.
داروهای ضد پلاکت مانند وارفارین. اگر خطر حمله قلبی یا سکته مغزی و خطر خونریزی کم باشد، پزشک ممکن است آسپرین را توصیه کند. دستورالعمل های فعلی استفاده منظم از آسپرین را برای اکثر افراد توصیه نمی کنند، همانطور که در گذشته چنین بود.
درمان اندوواسکولار، که یک روش جراحی است که شامل استفاده از رتریورهای مکانیکی برای حذف لختههای خون است.
وسایل دیگر مانند بادکنک یا استنت که می تواند برای باز کردن عروق خونی باریک و بهبود جریان خون استفاده شود.
سکته هموراژیک
درمان سکته های هموراژیک بر کنترل خونریزی و کاهش فشار در مغز متمرکز است. روش های درمانی عبارتند از:
تجویز داروهایی برای کنترل فشار خون و جلوگیری از تشنج.
آمبولیزاسیون کویل، یک روش جراحی که به تشکیل لخته خون در رگ ضعیف شده کمک می کند. این لخته خونریزی را کاهش می دهد و از باز شدن مجدد رگ خونی جلوگیری می کند.
هنگامی که خونریزی در مغز کنترل شد، پزشکان ممکن است برای ترمیم رگ خونی شکسته عمل جراحی انجام دهند تا از خونریزی مجدد آن جلوگیری کنند.
عوامل خطر سکته مغزی
فشار خون بالا می تواند خطر سکته را افزایش دهد.
هر کسی ممکن است دچار سکته شود، اما عوامل ژنتیکی خاص، مانند سابقه خانوادگی، جنسیت، نژاد و سن، برخی از افراد را در معرض خطر بیشتری نسبت به سایرین قرار می دهد.
طبق گزارش انجمن سکته مغزی آمریکا، زنان بیشتر از مردان دچار سکته مغزی می شوند و احتمال مرگ ناشی از سکته مغزی بیشتر از مردان است.
برخی از عوامل خطر که مختص زنان هستند عبارتند از:
استفاده از درمان های جایگزین هورمونی
استفاده طولانی مدت از قرص های ضد بارداری در ترکیب با سایر عوامل خطر، مانند مصرف سیگار
بارداری
افراد آفریقایی-آمریکایی و اسپانیایی تبار نیز در معرض خطر بیشتری برای سکته هستند.
اکثر سکتههای مغزی در افراد بالای ۶۵ سال رخ میدهد. با این حال، تحقیقات نشان میدهد که میزان بستری شدن در بیمارستان سکته مغزی و وجود عوامل خطر سکته مغزی در بزرگسالان جوانتر به میزان قابل توجهی افزایش یافته است.
شرایط پزشکی که خطر سکته را افزایش می دهد عبارتند از:
فشار خون بالا
کلسترول بالا
فیبریلاسیون شریانی (AFib)
دیابت
چاقی
بیماری قلبی عروقی (CVD)
عوامل خطر سبک زندگی
افراد نمی توانند عوامل ژنتیکی را کنترل کنند، اما می توانند عوامل سبک زندگی را که خطر سکته مغزی را افزایش می دهد، کنترل کنند. رفتارهایی که فشار خون بالا یا خطر تشکیل لخته را افزایش می دهد می تواند منجر به افزایش خطر سکته شود.
رفتارهایی که می توانند خطر سکته مغزی را افزایش دهند عبارتند از:
مصرف سیگار
استفاده بیش از حد الکل
مصرف غیرقانونی مواد مخدر
سبک زندگی بی تحرک
رژیم غذایی ضعیف
پیشگیری
تخمین زده می شود که ۸۰ درصد سکته های مغزی قابل پیشگیری هستند. افراد می توانند با ایجاد تغییرات در سبک زندگی زیر خطر سکته مغزی را کاهش دهند:
نظارت بر سطح چربی و کلسترول
کنترل فشار خون با دارو و تغییرات رفتاری
کنترل شرایط پزشکی، مانند دیابت
ترک سیگار
داشتن رژیم های کم چرب و کم سدیم
اطمینان حاصل شود که رژیم غذایی حاوی مقدار زیادی میوه و سبزیجات تازه است
انجام تمرینات هوازی با شدت متوسط حداقل به مدت ۱۵۰ دقیقه در هفته یا ورزش های هوازی با شدت شدید حداقل به مدت ۷۵ دقیقه در هفته
بازیابی و چشم انداز
سکته مغزی می تواند منجر به عوارض طولانی مدت شود. داروها و تغییرات رفتاری می تواند به کاهش خطر سکته مغزی در آینده کمک کند.
فیزیوتراپی می تواند قدرت عضلانی، هماهنگی را بهبود بخشد و در نهایت به افراد کمک کند تا مهارت های حرکتی از دست رفته را بازیابند.
درمان شغلی و گفتار و زبان می تواند به افراد کمک کند تا توانایی های شناختی خود مانند حافظه، حل مسئله و قضاوت را بهبود بخشند.
برخی از افرادی که دچار سکته مغزی شدهاند و دارای ناتوانیهای شدید هستند ممکن است به مشاوره روانشناختی برای کمک به سازگاری نیاز داشته باشند.
این متن توسط تحریریه فارمافوری با استفاده از منابع متعدد تهیه و تالیف تهیه شده است. بازنشر آن تنها با ذکر منبع مجاز است.