تفاوت بین کتوز و کتواسیدوز. کتوز و کتواسیدوز هر دو شامل تولید کتون در بدن می شوند. با این حال، در حالی که کتوز به طور کلی بی خطر است، کتواسیدوز می تواند تهدید کننده زندگی باشد.
کتوز تغذیه ای زمانی اتفاق می افتد که بدن به جای گلوکز شروع به سوزاندن چربی می کند. القای کتوز هدف رژیم کتوژنیک یا رژیم “کتو” است که یک رژیم غذایی پرچرب و بسیار کم کربوهیدرات است که می تواند به کاهش وزن افراد کمک کند.
کتواسیدوز زمانی اتفاق می افتد که بدن سطوح خطرناکی از کتون ها را تولید می کند و اغلب از عوارض دیابت نوع ۱ است.
در این مقاله به تفاوت‌های بین کتوز و کتواسیدوز، از جمله علائم آنها می‌پردازیم. همچنین زمان مراجعه به پزشک و نحوه درمان و پیشگیری از کتواسیدوز را توضیح می دهیم.
کتوز در مقابل کتواسیدوز
پزشک ممکن است آزمایش خون یا ادرار را برای تعیین اینکه آیا فردی کتوز یا کتواسیدوز را تجربه می کند توصیه کند.
کتوز تغذیه ای زمانی اتفاق می افتد که بدن به جای گلوکز از چربی به عنوان سوخت استفاده کند. کبد این چربی را به مواد شیمیایی به نام کتون تجزیه کرده و آنها را در جریان خون آزاد می کند. سپس بدن می تواند از کتون ها به عنوان منبع انرژی استفاده کند.
هدف رژیم کتوژنیک القای کتوز تغذیه ای است. مردم این کار را با خوردن غذاهایی انجام می دهند که چربی بالایی دارند اما کربوهیدرات بسیار کمی دارند. اتخاذ این رژیم غذایی به روشی محبوب برای سوزاندن چربی و کاهش وزن تبدیل شده است.
پزشکان در ابتدا رژیم کتوژنیک را برای درمان کودکان مبتلا به صرع توسعه دادند. رژیم کتوژنیک “کلاسیک” شامل خوردن ۳-۴ گرم چربی به ازای هر ۱ گرم کربوهیدرات و پروتئین است. بر اساس گزارش بنیاد صرع، مطالعات نشان می دهد که بیش از ۵۰ درصد از کودکانی که رژیم غذایی را امتحان می کنند، نصف تعداد حملات تشنج یا کمتر را دارند، در حالی که ۱۰ تا ۱۵ درصد بدون تشنج می شوند.
نکته
پزشکان نمی دانند چرا رژیم کتوژنیک برخی از علائم صرع را کاهش می دهد. تحقیقات نشان می دهد که این رژیم ممکن است به برخی از اختلالات عصبی دیگر مانند بیماری پارکینسون و بیماری آلزایمر نیز کمک کند.
در مقابل، کتواسیدوز زمانی اتفاق می‌افتد که بدن فکر می‌کند در حال گرسنگی است و شروع به تجزیه سریع چربی‌ها و پروتئین‌ها می‌کند. این یک عارضه بالقوه دیابت نوع ۱ است.
اگر فرد انسولین کافی نداشته باشد، بدن نمی تواند گلوکز را از خون به سلول ها منتقل کند، جایی که برای انرژی لازم است. در نتیجه، سطوح خطرناک گلوکز و کتون می تواند در خون تجمع پیدا کند. پزشکان از این وضعیت به عنوان کتواسیدوز دیابتی یاد می کنند.
پزشکان می توانند از آزمایش خون و ادرار برای تعیین اینکه آیا فرد در کتوز یا کتواسیدوز است استفاده کنند.
در طول کتوز تغذیه ای، داشتن سطح کتون خون ۰.۵-۳.۰ میلی مول در لیتر (mmol/L) طبیعی است. به گفته انجمن دیابت آمریکا، اگر سطح گلوکز خون فرد بالاتر از ۲۴۰ میلی گرم در دسی لیتر (mg/dl) باشد، باید سطح کتون خود را بررسی کند.
افراد مبتلا به دیابت که سطح کتون خون آنها بالا است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به کتواسیدوز دیابتی هستند.
علائم کتواسیدوز
کتواسیدوز دیابتی یک عارضه بالقوه دیابت نوع ۱ است و اگر فرد انسولین کافی را در زمان مناسب تجویز نکند، ممکن است رخ دهد. نخوردن غذای کافی گاهی اوقات می تواند باعث کتواسیدوز دیابتی شود.
علائم کتواسیدوز دیابتی عبارتند از:
سطح گلوکز خون بالا
افزایش سطح کتون در ادرار
تشنگی و تکرر ادرار
فرسودگی
پوست خشک یا برافروخته
با پیشرفت کتواسیدوز، علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:
تهوع و استفراغ
دل درد
مشکل در تنفس
بوی میوه در نفس
سردرگمی و مشکل در توجه کردن
از دست دادن هوشیاری
علائم کتوز
برای اکثر افراد، کتوز یک حالت متابولیک کوتاه مدت است که زمانی اتفاق می افتد که بدن به طور موقت از سوزاندن گلوکز به چربی سوزی تغییر می کند. در این مدت سطح کتون در خون افزایش می یابد.
افرادی که از رژیم های کتوژنیک استفاده می کنند، هدفشان این است که دوره های طولانی تری را در کتوز بگذرانند. برخی افراد نیز با روزه داری وارد حالت کتوز می شوند.
کتوز می تواند منجر به بوی بد دهان و کاهش وزن شود. همچنین ممکن است در برخی افراد باعث سردرد، تشنگی و شکایت معده شود.
اگرچه القای کتوز به طور کلی بی‌خطر است، اما می‌تواند منجر به عدم تعادل تغذیه‌ای در برخی افراد شود یا منجر به عدم دریافت کالری کافی شود. سوء تغذیه می تواند باعث این موارد شود:
خستگی
ضعف
تمرکز ضعیف یا مشکلات حافظه
تغییرات در خلق و خوی
کم خونی
احساس سرما
بیشتر مریض شدن
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
پزشک می‌تواند از آزمایش خون یا ادرار برای تعیین اینکه آیا فرد مبتلا به کتوز یا کتواسیدوز است، استفاده کند. این آزمایش‌ها سطح کتون، گلوکز و اسیدیته بدن را اندازه‌گیری می‌کنند.
کتوز تغذیه ای یک بیماری پزشکی نیست و نیازی به تشخیص ندارد. با این حال، کتواسیدوز یک وضعیت تهدید کننده زندگی است و هر کسی که علائمی دارد باید فورا به دنبال مراقبت های پزشکی باشد. افرادی که علائم سوء تغذیه دارند نیز باید به پزشک مراجعه کنند.
پزشکان اغلب برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ نوارهای آزمایش ادرار ارائه می کنند تا به آنها اجازه دهند سطح کتون خود را بررسی کنند.
درمان کتواسیدوز
کتواسیدوز دیابتی یک اورژانس پزشکی است که می تواند به سرعت پیشرفت کند، اما بسیار قابل درمان است.
پزشکان معمولا افراد مبتلا به کتواسیدوز دیابتی را در بیمارستان یا اورژانس درمان می کنند. درمان معمولاً شامل انسولین درمانی همراه با جایگزینی مایع و الکترولیت است.
اکثر افراد مبتلا به کتواسیدوز دیابتی باید برای نظارت در بیمارستان بمانند. از آنجایی که سطح کتون خون به حالت عادی باز می گردد، پزشک ممکن است آزمایشات بیشتری را برای تعیین اینکه آیا فرد دارای عوامل خطر دیگری برای کتواسیدوز است یا خیر توصیه کند.
پیشگیری از کتواسیدوز
نظارت بر سطح گلوکز خون می تواند به پیشگیری از کتواسیدوز کمک کند.
افراد مبتلا به دیابت می توانند خطر ابتلا به کتواسیدوز را با موارد زیر کاهش دهند:
نظارت منظم بر سطح گلوکز خون و در صورت عدم کنترل آنها به پزشک اطلاع دهید
اگر سطح گلوکز خون بالاتر از ۲۴۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد، ادرار را برای کتون آزمایش کنید
در صورت وجود کتون در ادرار و بالا بودن سطح گلوکز خون از ورزش اجتناب کنید
مصرف انسولین طبق برنامه درمانی پزشک
داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل
اجتناب از حذف وعده های غذایی
خلاصه
اگرچه کتوز و کتواسیدوز هر دو باعث افزایش سطح کتون در بدن می شوند، اما یکسان نیستند. کتوز تغذیه ای هدف رژیم کتوژنیک است و به طور کلی بی خطر است، در حالی که کتواسیدوز یک عارضه بالقوه خطرناک دیابت نوع ۱ است.
افراد مبتلا به دیابت باید از رژیم های کتوژنیک اجتناب کنند و توصیه های درمانی پزشک خود را برای جلوگیری از کتواسیدوز رعایت کنند.
رژیم های کتوژنیک می توانند به کاهش وزن افراد کمک کنند و ممکن است برخی از مزایای سلامتی را ارائه دهند. با این حال، همیشه بهتر است قبل از شروع یک رژیم غذایی جدید با پزشک صحبت کنید.
این متن توسط تحریریه فارمافوری با استفاده از منابع متعدد تهیه و تالیف تهیه شده است. بازنشر آن تنها با ذکر منبع مجاز است.